ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Μετά την αρχική προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων στα εδάφη της Γαλλίας ως τα πρόθυρα της Γαλλικής πρωτεύουσας και την σφοδρή επίθεση των Τσαρικών Ρωσικών στρατευμάτων που αναχαιτίστηκαν από τον Χίντεμπουργκ παγιώθηκαν δύο συμπαγή μέτωπα το Ανατολικό και το Δυτικό, όπου παρά τις πολύνεκρες εκατέρωθεν επιθέσεις δεν υπήρχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις. Σύντομα ξεκίνησε ένας διπλωματικός αγώνας δρόμου των δύο συνασπισμών για προσεταιρισμό νέων συμμάχων με πολιτικά και εδαφικά ανταλλάγματα, με κύριους στόχους την Ιταλία και τις Βαλκανικές Χώρες.
Ι. Β. Δ.
Ο εθνοκτόνος Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος ξέσπασε τον Ιούλιο του 1914 ανάμεσα στους δύο μεγάλους συνασπισμούς της εποχής, δηλαδή της Αντάντ (Αγγλία - Γαλλία - Τσαρική Ρωσία) και των κεντρικών Αυτοκρατοριών (Γερμανία, Αυστροουγγαρία).
Μετά την αρχική προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων στα εδάφη της Γαλλίας ως τα πρόθυρα της Γαλλικής πρωτεύουσας και την σφοδρή επίθεση των Τσαρικών Ρωσικών στρατευμάτων που αναχαιτίστηκαν από τον Χίντεμπουργκ παγιώθηκαν δύο συμπαγή μέτωπα το Ανατολικό και το Δυτικό, όπου παρά τις πολύνεκρες εκατέρωθεν επιθέσεις δεν υπήρχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις. Σύντομα ξεκίνησε ένας διπλωματικός αγώνας δρόμου των δύο συνασπισμών για προσεταιρισμό νέων συμμάχων με πολιτικά και εδαφικά ανταλλάγματα, με κύριους στόχους την Ιταλία και τις Βαλκανικές Χώρες.Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Η Γερμανία είχε επιτύχει προπολεμικά μια σημαντική οικονομική και πολιτική διείσδυση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Γερμανοί αξιωματικοί (Φον Γκόλτς, Φον Σάντερς οι πιο γνωστοί)
εκπαίδευαν τον Τουρκικό στρατό που είχε εφοδιασθεί με Γερμανικά όπλα, Γερμανικές εταιρίες είχαν αναλάβει την κατασκευή του Υπέρ-ριρανικού Σιδηροδρόμου με μια άδεια εκμετάλλευσης του υπεδάφους σε μια ζώνη 15 χιλιομέτρων εκατέρωθεν της γραμμής, ενώ κυριολεκτικά είχε αποσταλεί ένα ποτάμι Γερμανών επιστημόνων και εμπειρογνομόνων για την οργάνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ενδεικτική ήταν και η επίσκεψη του ίδιου του Κάιζερ Γουλιέλμου στην Κωνσταντινούπολη μέσα στο 1913, όπου έκανε εντυπωσιακές δηλώσεις για αιώνια Γερμανο-Τουρκική φιλία και για την πρόθεση του να μεταβληθεί σε προστάτη της παραπαίουσας Αυτοκρατορίας.
Ταυτόχρονα η συμμετοχή των Ρώσων στην Αντάντ προαιώνιων εχθρών των Τούρκων καθώς και η Αγγλική δυσπιστία στις Τουρκικές προθέσεις, έσπρωχνε τους Τούρκους στην αγκαλιά της Γερμανίας. Μέσα σε αυτό το κλίμα υπογράφεται στις 2 Αυγούστου του 1914 μυστική συνθήκη συμμαχίας και συμμετοχής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Μεγάλο πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Βασικός όμως όρος για να ενεργοποιηθεί η συνθήκη ήταν να αποσταλούν από την Γερμανία 2 βαριά θορηκτά (Ντρέντνωτς) στην Κωνσταντινούπολη ώστε οι Τούρκοι να αποκτήσουν ναυτική υπεροπλία έναντι των Ρώσων στην Μαύρη θάλασσα.
Ήδη από το 1913 η Τουρκία είχε παραγγείλει 2 τέτοια θορηκτά στην Μεγάλη Βρετανία με
σκοπό να αποκτήσει ναυτική υπεροπλία στο Αιγαίο (αξίζει να σημειωθεί ότι τα σκάφη είχαν αγοραστεί με δημόσιο έρανο). Η Τουρκία δεν είχε αναγνωρίσει την προσάρτηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση τους κατά τους Βαλκανικούς, και σκόπευε να αμφισβητήσει ένοπλα την ελληνική κυριαρχία σε αυτά. Η Αγγλία όμως με το ξέσπασμα του πολέμου παρακράτησε τα 2 θορηκτά για να τα χρησιμοποιήσει στον στόλο της ξεσηκώνοντας τις εύλογα έντονες Τουρκικές διαμαρτυρίες. Έτσι οι Νεότουρκοι ουσιαστικά ζήτησαν από τον Κάιζερ να αντικαταστήσει τα 2 αυτά πολεμικά πλοία με αντάλλαγμα την Τουρκική συμμετοχή στο πόλεμο.
Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΙΣ ΤΩΝ «ΓΚΑΙΜΠΕΝ» ΚΑΙ «ΜΠΡΕΣΛΑΟΥ»
Το Γερμανικό ναυαρχείο είχε στην διάθεση του στην ναυτική μοίρα της Μεσογείου το βαρύ θωρηκτό «Γκαίμπεν» και το ελαφρύ καταδρομικό «Μπρεσλάου» υπό τον ναύαρχο Σουχόν. Τα δύο αυτά πλοία με την κήρυξη του πολέμου βρέθηκαν να ναυλοχούν στην Μεσσήνη της Ιταλίας. Αναγκάστηκαν να αποπλεύσουν στις 5 Αυγούστου όταν η Ιταλία κήρυξε ουδετερότητα έναντι των εμπολέμων. Αφού βομβάρδισαν τις πόλεις Μπον και Φιλιππεβιλ στην Γαλλική Αλγερία χωρίς να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές, έλαβαν εντολή να
κατευθυνθούν στα Δαρδανέλια. Το Βρετανικό ναυαρχείο αντέδρασε στέλνοντας μια μοίρα τεσσάρων πλοίων υπό τον αντιναύαρχο Τρούμπρίτζ προς καταδίωξη τους.
Αυτός ακολούθησε τα Γερμανικά πολεμικά και τα πρόλαβε στο ακρωτήρι του Ταινάρου όπου μάλιστα αντάλλαξαν κανονιοβολισμούς, αλλά ενώ είχε ευκαιρίες να τα προλάβει και να τα καταναυμαχήσει αδράνησε. Για να γίνει αντιληπτό πόσο κρίσιμο ήταν το γεγονός για την Αντάντ, αναφέρουμε ότι ο Αντιναύαρχος Τρούμπριτζ καθαιρέθηκε και πέρασε στρατοδικείο για την αποτυχία παρεμπόδισης των 2 Γερμανικών πλοίων.
Η ΑΝΘΡΑΚΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ
Τα Γερμανικά πλοία κατάφεραν τελικά να απαλλαγούν των διωκτών τους και βρέθηκαν στην μικρή νήσο Δονούσα κοντά στην Νάξο έχοντας όμως άμεση ανάγκη για ανθράκευση για να συνεχίσουν την πορεία τους στα Δαρδανέλια και βρισκόμενα υπό μεγάλο κίνδυνο να ανακαλυφθούν από τον Αγγλικό στόλο. Όλα τα αποθέματα άνθρακα στην Ελλάδα είχαν επιταχτεί από την ελληνική κυβέρνηση και είχε απαγορευτεί η ανθράκευση οποιουδήποτε πλοίου χωρίς την γραπτή άδεια της. Την νύχτα 5-6 Αυγούστου ο Γερμανός πρέσβης μετέβη στην κατοικία του Βενιζέλου ζητώντας την δήθεν ανθράκευση του γερμανικού εμπορικού πλοίου «Μπόγαμπος» από την κατασχεθείσα ποσότητα άνθρακος από τις αποθήκες του Γερμανού Πλοκ. Στην πραγματικότητα το συγκεκριμένο σκάφος θα μετέφερε τον άνθρακα στα 2 κυνηγηθέντα πολεμικά πλοία.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε αμέσως την αιτηθείσα άδεια χωρίς να ενημερώσει κανέναν, η να διασταυρώσει την εγκυρότητα των ισχυρισμών του πρέσβη, γράφοντας μάλιστα την άδεια σε ένα απλό επισκεπτήριο. Το καρτελάκι αυτό μεταφέρθηκε αμέσως από έναν υπάλληλο της Γερμανικής πρεσβείας στον λιμενάρχη Πειραιά. Έτσι το Γερμανικό εμπορικό «Μπόγαμπος» καμουφλαρισμένο κατάλληλα, μετέφερε 800 τόνους άνθρακα στα 2 Γερμανικά πολεμικά. Δύο μέρες μετά ο ναύαρχος Σουχόν εισέρχεται θριαμβευτικά στα Δαρδανέλια. Πρέπει να
σημειωθεί ότι την προηγούμενη ημέρα ο Βενιζέλος είχε ενημερωθεί για το περιεχόμενο της μυστικής Γερμανό-Τουρκικής συνθήκης από τον Έλληνα πρέσβη στην Γερμανία.
Είναι πανθομολογούμενο και ακριβές ιστορικά, ότι η παρουσία των «Γκαιμπέν» και «Μπρεσλάου» στον Βόσπορο έδωσαν την τελική ώθηση στην ηγεσία των Τούρκων να εμπλακούν στην Παγκόσμια σύρραξη. Τα δύο πολεμικά «αγοράστηκαν», παρά τις Αγγλικές αντιδράσεις, από τους «Νεότουρκους» (Εμβέρ, Ταλαάτ, Τζεμάλ), διατηρώντας τα γερμανικά πληρώματα και την Γερμανική διοίκηση. Μετονομάστηκαν σε «Σουλτάν Γιαβούζ» και «Μιντιλέ» (Μυτιλήνη) ενώ τα Γερμανικά πληρώματα τους ντύθηκαν με τουρκικές φορεσιές και φέσια και ο ναύαρχος Σουχόν διατήρησε την διοίκηση τους.
Στις 30 Οκτωβρίου 1914, ανήμερα μεγάλης μουσουλμανικής γιορτής, ο ναύαρχος Σουχόν με τα δυο αυτά πλοία βομβαρδίζει παράλιες Ρωσικές πόλεις στην Μαύρη θάλασσα και έτσι η Τουρκία μπαίνει και επισήμως στον πόλεμο ισχυροποιώντας τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες, κλείνοντας τα στενά για την Αντάντ και δυσχεραίνοντας έτσι τον ανεφοδιασμό της Ρωσίας από τους Συμμάχους της. Κατά τον Άγγλο πρωθυπουργό Λόυδ Τζώρτζ η συμμετοχή της Τουρκίας επιμήκυνε τον πόλεμο τουλάχιστον κατά ένα χρόνο και ουσιαστικά συνετέλεσε στην Ρωσική στρατιωτική κατάρρευση.
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΕΝΙΖΕΛΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1934 στην περίφημη μονομαχία-ανταλλαγή άρθρων με τον Ιωάννη Μεταξά, δήλωσε ότι δεν γνώριζε ότι η ανθράκευση ήταν για τα πολεμικά πλοία αλλά για εμπορικό πλοίο και έτσι λόγω ουδετερότητας της Ελλάδος δεν μπορούσε να αρνηθεί τον ανεφοδιασμό.
Επικουρικά σε αυτό ο ίδιος ο Βενιζέλος στην αρθρογραφία του αναφέρει και την σχετική απάντηση του Άγγλου υπουργού εξωτερικών Μακ Ναίηλ το 1923 στην Βουλή των Κοινοτήτων σε ερώτηση Άγγλου βουλευτή
για το θέμα. Το θέμα είχε ανακινηθεί με συνεχή δημοσιεύματα στον Αγγλικό και Γαλλικό τύπο εκείνη την εποχή. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το «Γκαίμπεν» και το «Μπρεσλάου» ανεφωδιάσθησαν εις γαιάνθρακας κατά διαταγή του κ. Βενιζέλου. Αλλά οφείλω να δηλώσω ότι κατά την έναρξη των εχθροπραξιών με την Γερμανία, και κατά συνέπεια πριν δώσει την διαταγή αυτή, ο κ. Βενιζέλος συμβουλεύτηκε την Αγγλική κυβέρνηση επί του τι έδει πράξει εις παρόμοιες περιπτώσεις. Η βρετανική κυβέρνησις αφού μελέτησε το θέμα υπέδειξεν στον κ. Βενιζέλο να ακολουθήσει τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και να παρέχει στα πλοία των εμπολέμων αρκετόν άνθρακα ώστε να δύνανται να προσεγγίσωσι στον πλησιέστερον λιμένα της χώρας τους».
Ο Ι. Μεταξάς στην ίδια αρθρογραφική μονομαχία το 1934 και συγκεκριμένα στο όγδοο άρθρο του αναρωτιέται μάλλον εύλογα πως ο τότε Πρωθυπουργός δεν υποψιάστηκε τον αληθινό σκοπό της ανθράκευσης. Πολύ γλαφυρά αναφέρει «Και φαντάζεται κανείς ότι ο πρέσβης της Γερμανίας αυτοπροσώπως ξύπνησε τον πρωθυπουργό νύχτα, τον ήγειρε εκ της κλίνης του, και του εζήτησεν επειγόντως διαταγή προς τον λιμενάρχη Πειραιώς εφοδιασμού γαιανθράκων, εντός της νυκτός ενός απλού εμπορικού; Και τόσο επειγόντως ώστε ο κ. Βενιζέλος μη έχων προχειρότερο μέσον έγραψε την διαταγή ταύτη σε ένα απλό επισκεπτήριο; Ούτε από τον νουν του κ. Βενιζέλου δεν πέρασε ουδεμία υποψία, ενώ ήταν γνωστή εις το
υπουργείο των ναυτικών η δίωξις των δύο γερμανικών πλοίων από Βρετανικά σκάφη, αφού αντάλλαξαν και κανονιοβολισμούς στο Ταίναρο; Και ότι επίστευσεν ο κ. Βενιζέλος ότι το Γερμανικό εμπορικό «Μπόγαμπος» το οποίο βρισκόταν εν πλήρει ασφάλεια εν Πειραιεί εζήτει γαιάνθρακας δια να εξέλθει στο Αιγαίο που ήταν γεμάτο Βρετανικά πολεμικά και να πάει πού; Στην Τεργέστη η στην Ν. Αφρική μέσω Σουέζ;»
Είναι φανερό άλλωστε θα προσθέταμε εμείς ότι ο Άγγλος υπουργός στην παραπάνω απάντηση του σε ανύποπτο χρόνο «άδειασε» άθελα του αυτόν που ήθελε να προστατέψει. Κατ' αρχάς περιγράφει έναν πρωθυπουργό ανεξάρτητου κράτους να ζητάει άδεια από ξένο κράτος ώστε η χώρα του να εφαρμόζει το Διεθνές Δίκαιο! Το δεύτερο στοιχείο της απάντησης είναι ότι προφανώς η άδεια που με μεγαλοψυχία τελικά μας προσέφερε η Γηραιά Αλβιών για την τήρηση του Διεθνούς Δικαίου δεν περιλάμβανε και την ανθράκευση και ανεφοδιασμό πολεμικών πλοίων, πόσο μάλλον αν αυτά με την παρουσία τους μπορούσαν να παρασύρουν στον πόλεμο μια ολόκληρη Αυτοκρατορία κατά της Αντάντ.
ΑΛΛΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Θεωρούμε καθαρή η εσκεμμένη παρανόηση την ερμηνεία της παραπάνω απάντησης ότι η Αγγλία είχε δώσει ξεχωριστή και ειδική εξουσιοδότηση στον Βενιζέλο για να ανθρακεύσει τα δύο πολεμικά ώστε δήθεν να ενισχυθεί ο Τουρκικός στόλος έναντι του Ρωσικού, κάτι που υποτίθεται ήθελε ο Τσόρτσιλ, ο τότε πρώτος λόρδος του Ναυαρχείου. Αυτή την παράλογη κατά εμάς ερμηνεία καταγράφουν οι αξιόλογοι ιστορικοί Δημήτρης Μιχαλόπουλος, Γ.
Βεντήρης και ο Φοίβος Γρηγοριάδης. Αν ισχύει αυτό τότε γιατί το Αγγλικό ναυαρχείο είχε διατάξει, όπως είδαμε, την απηνή καταδίωξη και βύθιση των 2 σκαφών; Γιατί πέρασε από στρατοδικείο τον Άγγλο ναύαρχο; Και αν ισχύει αυτό γιατί ο Βενιζέλος δεν έκανε την παραμικρή νύξη στην αρθρογραφία του το 1934; Γίνεται άλλωστε φανερό από την απάντηση ότι η Βρετανική εξουσιοδότηση δεν δόθηκε ειδικά για εκείνη την περίπτωση αλλά δόθηκε γενικά και φυσικά αφορούσε μόνο εμπορικά πλοία. Δεν φαίνεται να υπήρχε συνεννόηση μεταξύ Άγγλων –Βενιζέλου ειδικά για την ανθράκευση των 2 πολεμικών πλοίων.
Υπάρχει και μια ομάδα Βενιζελικών ιστορικών που υποστηρίζει ότι ο Βενιζέλος έκανε την ανθράκευση εσκεμμένα για να σύρει την Τουρκία στο στρατόπεδο των ηττημένων ώστε να διαμελιστεί εδαφικά μετά το τέλος του πολέμου από την Αντάντ. Έτσι, πάντα κατά τους ιστορικούς αυτούς, διάλεξε να χαρίσει την ναυτική υπεροπλία σε ένα κράτος που προετοιμαζόταν να επιτεθεί στην Ελλάδα. Προφανώς η πιο λογική εξήγηση είναι αυτή που φαίνεται: ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν ήξερε για την εμπλοκή των 2 πολεμικών, δεν υποψιάστηκε ότι η ανθράκευση αφορούσε πολεμικά πλοία, αλλά με έναν και μόνο προσωπικό του χειρισμό άλλαξε την Ιστορία του Α΄ παγκοσμίου πολέμου...
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Η ιστορία του Εθνικού Διχασμού κατά την αρθρογραφία του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Ιωάννη Μεταξά, εκδόσεις ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ
2. Διχασμός- Μικρά Ασία , Φοίβος Γρηγοριάδης, εκδόσεις ΚΕΔΡΗΝΟΣ
3. Ελ. Βενιζέλος, εθνάρχης η εθνικός ολετήρας?, Κώστας Μπαρμπής, εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ
4. The history of the first world war, David Stevenson, Pengun editions.
5. Κωνσταντίνος, Θωμάς Βαίδης, εκδόσεις ΜΠΑΥΡΟΝ
6. Βασιλική Προδοσία (1915-1917), Παύλος Πετρίδης, εκδόσεις ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
7. Ο εθνικός Διχασμός η άλλη διάσταση, Δημήτρης Μιχαλόπουλος, εκδόσεις ΤΡΟΧΑΛΙΑ
8. Η Ελλάς και ο πόλεμος στα Βαλκάνια 1914-1918, ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ
9. Θρίαμβος – προδοσία – καταστροφή . Η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών τ. πρώτος, Γεώργιος Κωστής, εκδόσεις Δρόμων
10. Κωνσταντίνος και Βενιζέλος. Μια προσωπική μαρτυρία για τον εθνικό Διχασμό, Γεώργιος Μελάς, εκδόσεις ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ
11. Τα φοβερά ντοκουμέντα. Ο εθνικός Διχασμός, Βενιζέλος και Κωνσταντίνος, Α. Κοτζιάς, εκδόσεις ΦΥΤΡΑΚΗΣ
12. Από τον Νέστο στον Σαγγάριο, Γεώργιος Γιαννόπουλος, εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΡΩΕΚΔΟΤΙΚΗ
13. Η ιστορία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εκδόσεις ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ
14. πολύ ενημερωμένο ξενόγλωσσο σχετικό άρθρο της βικιπαιδείας
(το κείμενο αυτό το συνέθεσα στις 17 και 18 Αυγ. 07 γυρίζοντας από τις διακοπές μου στην Κω, σε δυο απρόσμενα πολύ δύσκολες ημέρες για εμένα προσωπικά. Η ενασχόληση με αυτό το κείμενο αποτέλεσε για εμένα ένα απάνεμο καταφύγιο από μια έντονη συναισθηματική φόρτιση και νιώθω ότι αυτό οφείλω να το αναφέρω.....)
Η Γερμανία είχε επιτύχει προπολεμικά μια σημαντική οικονομική και πολιτική διείσδυση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Γερμανοί αξιωματικοί (Φον Γκόλτς, Φον Σάντερς οι πιο γνωστοί)
εκπαίδευαν τον Τουρκικό στρατό που είχε εφοδιασθεί με Γερμανικά όπλα, Γερμανικές εταιρίες είχαν αναλάβει την κατασκευή του Υπέρ-ριρανικού Σιδηροδρόμου με μια άδεια εκμετάλλευσης του υπεδάφους σε μια ζώνη 15 χιλιομέτρων εκατέρωθεν της γραμμής, ενώ κυριολεκτικά είχε αποσταλεί ένα ποτάμι Γερμανών επιστημόνων και εμπειρογνομόνων για την οργάνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ενδεικτική ήταν και η επίσκεψη του ίδιου του Κάιζερ Γουλιέλμου στην Κωνσταντινούπολη μέσα στο 1913, όπου έκανε εντυπωσιακές δηλώσεις για αιώνια Γερμανο-Τουρκική φιλία και για την πρόθεση του να μεταβληθεί σε προστάτη της παραπαίουσας Αυτοκρατορίας.Ταυτόχρονα η συμμετοχή των Ρώσων στην Αντάντ προαιώνιων εχθρών των Τούρκων καθώς και η Αγγλική δυσπιστία στις Τουρκικές προθέσεις, έσπρωχνε τους Τούρκους στην αγκαλιά της Γερμανίας. Μέσα σε αυτό το κλίμα υπογράφεται στις 2 Αυγούστου του 1914 μυστική συνθήκη συμμαχίας και συμμετοχής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Μεγάλο πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Βασικός όμως όρος για να ενεργοποιηθεί η συνθήκη ήταν να αποσταλούν από την Γερμανία 2 βαριά θορηκτά (Ντρέντνωτς) στην Κωνσταντινούπολη ώστε οι Τούρκοι να αποκτήσουν ναυτική υπεροπλία έναντι των Ρώσων στην Μαύρη θάλασσα.
Ήδη από το 1913 η Τουρκία είχε παραγγείλει 2 τέτοια θορηκτά στην Μεγάλη Βρετανία με
σκοπό να αποκτήσει ναυτική υπεροπλία στο Αιγαίο (αξίζει να σημειωθεί ότι τα σκάφη είχαν αγοραστεί με δημόσιο έρανο). Η Τουρκία δεν είχε αναγνωρίσει την προσάρτηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση τους κατά τους Βαλκανικούς, και σκόπευε να αμφισβητήσει ένοπλα την ελληνική κυριαρχία σε αυτά. Η Αγγλία όμως με το ξέσπασμα του πολέμου παρακράτησε τα 2 θορηκτά για να τα χρησιμοποιήσει στον στόλο της ξεσηκώνοντας τις εύλογα έντονες Τουρκικές διαμαρτυρίες. Έτσι οι Νεότουρκοι ουσιαστικά ζήτησαν από τον Κάιζερ να αντικαταστήσει τα 2 αυτά πολεμικά πλοία με αντάλλαγμα την Τουρκική συμμετοχή στο πόλεμο.Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΙΣ ΤΩΝ «ΓΚΑΙΜΠΕΝ» ΚΑΙ «ΜΠΡΕΣΛΑΟΥ»
Το Γερμανικό ναυαρχείο είχε στην διάθεση του στην ναυτική μοίρα της Μεσογείου το βαρύ θωρηκτό «Γκαίμπεν» και το ελαφρύ καταδρομικό «Μπρεσλάου» υπό τον ναύαρχο Σουχόν. Τα δύο αυτά πλοία με την κήρυξη του πολέμου βρέθηκαν να ναυλοχούν στην Μεσσήνη της Ιταλίας. Αναγκάστηκαν να αποπλεύσουν στις 5 Αυγούστου όταν η Ιταλία κήρυξε ουδετερότητα έναντι των εμπολέμων. Αφού βομβάρδισαν τις πόλεις Μπον και Φιλιππεβιλ στην Γαλλική Αλγερία χωρίς να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές, έλαβαν εντολή να
κατευθυνθούν στα Δαρδανέλια. Το Βρετανικό ναυαρχείο αντέδρασε στέλνοντας μια μοίρα τεσσάρων πλοίων υπό τον αντιναύαρχο Τρούμπρίτζ προς καταδίωξη τους.Αυτός ακολούθησε τα Γερμανικά πολεμικά και τα πρόλαβε στο ακρωτήρι του Ταινάρου όπου μάλιστα αντάλλαξαν κανονιοβολισμούς, αλλά ενώ είχε ευκαιρίες να τα προλάβει και να τα καταναυμαχήσει αδράνησε. Για να γίνει αντιληπτό πόσο κρίσιμο ήταν το γεγονός για την Αντάντ, αναφέρουμε ότι ο Αντιναύαρχος Τρούμπριτζ καθαιρέθηκε και πέρασε στρατοδικείο για την αποτυχία παρεμπόδισης των 2 Γερμανικών πλοίων.
Η ΑΝΘΡΑΚΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ
Τα Γερμανικά πλοία κατάφεραν τελικά να απαλλαγούν των διωκτών τους και βρέθηκαν στην μικρή νήσο Δονούσα κοντά στην Νάξο έχοντας όμως άμεση ανάγκη για ανθράκευση για να συνεχίσουν την πορεία τους στα Δαρδανέλια και βρισκόμενα υπό μεγάλο κίνδυνο να ανακαλυφθούν από τον Αγγλικό στόλο. Όλα τα αποθέματα άνθρακα στην Ελλάδα είχαν επιταχτεί από την ελληνική κυβέρνηση και είχε απαγορευτεί η ανθράκευση οποιουδήποτε πλοίου χωρίς την γραπτή άδεια της. Την νύχτα 5-6 Αυγούστου ο Γερμανός πρέσβης μετέβη στην κατοικία του Βενιζέλου ζητώντας την δήθεν ανθράκευση του γερμανικού εμπορικού πλοίου «Μπόγαμπος» από την κατασχεθείσα ποσότητα άνθρακος από τις αποθήκες του Γερμανού Πλοκ. Στην πραγματικότητα το συγκεκριμένο σκάφος θα μετέφερε τον άνθρακα στα 2 κυνηγηθέντα πολεμικά πλοία.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε αμέσως την αιτηθείσα άδεια χωρίς να ενημερώσει κανέναν, η να διασταυρώσει την εγκυρότητα των ισχυρισμών του πρέσβη, γράφοντας μάλιστα την άδεια σε ένα απλό επισκεπτήριο. Το καρτελάκι αυτό μεταφέρθηκε αμέσως από έναν υπάλληλο της Γερμανικής πρεσβείας στον λιμενάρχη Πειραιά. Έτσι το Γερμανικό εμπορικό «Μπόγαμπος» καμουφλαρισμένο κατάλληλα, μετέφερε 800 τόνους άνθρακα στα 2 Γερμανικά πολεμικά. Δύο μέρες μετά ο ναύαρχος Σουχόν εισέρχεται θριαμβευτικά στα Δαρδανέλια. Πρέπει να
σημειωθεί ότι την προηγούμενη ημέρα ο Βενιζέλος είχε ενημερωθεί για το περιεχόμενο της μυστικής Γερμανό-Τουρκικής συνθήκης από τον Έλληνα πρέσβη στην Γερμανία.Είναι πανθομολογούμενο και ακριβές ιστορικά, ότι η παρουσία των «Γκαιμπέν» και «Μπρεσλάου» στον Βόσπορο έδωσαν την τελική ώθηση στην ηγεσία των Τούρκων να εμπλακούν στην Παγκόσμια σύρραξη. Τα δύο πολεμικά «αγοράστηκαν», παρά τις Αγγλικές αντιδράσεις, από τους «Νεότουρκους» (Εμβέρ, Ταλαάτ, Τζεμάλ), διατηρώντας τα γερμανικά πληρώματα και την Γερμανική διοίκηση. Μετονομάστηκαν σε «Σουλτάν Γιαβούζ» και «Μιντιλέ» (Μυτιλήνη) ενώ τα Γερμανικά πληρώματα τους ντύθηκαν με τουρκικές φορεσιές και φέσια και ο ναύαρχος Σουχόν διατήρησε την διοίκηση τους.
Στις 30 Οκτωβρίου 1914, ανήμερα μεγάλης μουσουλμανικής γιορτής, ο ναύαρχος Σουχόν με τα δυο αυτά πλοία βομβαρδίζει παράλιες Ρωσικές πόλεις στην Μαύρη θάλασσα και έτσι η Τουρκία μπαίνει και επισήμως στον πόλεμο ισχυροποιώντας τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες, κλείνοντας τα στενά για την Αντάντ και δυσχεραίνοντας έτσι τον ανεφοδιασμό της Ρωσίας από τους Συμμάχους της. Κατά τον Άγγλο πρωθυπουργό Λόυδ Τζώρτζ η συμμετοχή της Τουρκίας επιμήκυνε τον πόλεμο τουλάχιστον κατά ένα χρόνο και ουσιαστικά συνετέλεσε στην Ρωσική στρατιωτική κατάρρευση.
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΕΝΙΖΕΛΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1934 στην περίφημη μονομαχία-ανταλλαγή άρθρων με τον Ιωάννη Μεταξά, δήλωσε ότι δεν γνώριζε ότι η ανθράκευση ήταν για τα πολεμικά πλοία αλλά για εμπορικό πλοίο και έτσι λόγω ουδετερότητας της Ελλάδος δεν μπορούσε να αρνηθεί τον ανεφοδιασμό.
Επικουρικά σε αυτό ο ίδιος ο Βενιζέλος στην αρθρογραφία του αναφέρει και την σχετική απάντηση του Άγγλου υπουργού εξωτερικών Μακ Ναίηλ το 1923 στην Βουλή των Κοινοτήτων σε ερώτηση Άγγλου βουλευτή
για το θέμα. Το θέμα είχε ανακινηθεί με συνεχή δημοσιεύματα στον Αγγλικό και Γαλλικό τύπο εκείνη την εποχή. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το «Γκαίμπεν» και το «Μπρεσλάου» ανεφωδιάσθησαν εις γαιάνθρακας κατά διαταγή του κ. Βενιζέλου. Αλλά οφείλω να δηλώσω ότι κατά την έναρξη των εχθροπραξιών με την Γερμανία, και κατά συνέπεια πριν δώσει την διαταγή αυτή, ο κ. Βενιζέλος συμβουλεύτηκε την Αγγλική κυβέρνηση επί του τι έδει πράξει εις παρόμοιες περιπτώσεις. Η βρετανική κυβέρνησις αφού μελέτησε το θέμα υπέδειξεν στον κ. Βενιζέλο να ακολουθήσει τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και να παρέχει στα πλοία των εμπολέμων αρκετόν άνθρακα ώστε να δύνανται να προσεγγίσωσι στον πλησιέστερον λιμένα της χώρας τους».Ο Ι. Μεταξάς στην ίδια αρθρογραφική μονομαχία το 1934 και συγκεκριμένα στο όγδοο άρθρο του αναρωτιέται μάλλον εύλογα πως ο τότε Πρωθυπουργός δεν υποψιάστηκε τον αληθινό σκοπό της ανθράκευσης. Πολύ γλαφυρά αναφέρει «Και φαντάζεται κανείς ότι ο πρέσβης της Γερμανίας αυτοπροσώπως ξύπνησε τον πρωθυπουργό νύχτα, τον ήγειρε εκ της κλίνης του, και του εζήτησεν επειγόντως διαταγή προς τον λιμενάρχη Πειραιώς εφοδιασμού γαιανθράκων, εντός της νυκτός ενός απλού εμπορικού; Και τόσο επειγόντως ώστε ο κ. Βενιζέλος μη έχων προχειρότερο μέσον έγραψε την διαταγή ταύτη σε ένα απλό επισκεπτήριο; Ούτε από τον νουν του κ. Βενιζέλου δεν πέρασε ουδεμία υποψία, ενώ ήταν γνωστή εις το
υπουργείο των ναυτικών η δίωξις των δύο γερμανικών πλοίων από Βρετανικά σκάφη, αφού αντάλλαξαν και κανονιοβολισμούς στο Ταίναρο; Και ότι επίστευσεν ο κ. Βενιζέλος ότι το Γερμανικό εμπορικό «Μπόγαμπος» το οποίο βρισκόταν εν πλήρει ασφάλεια εν Πειραιεί εζήτει γαιάνθρακας δια να εξέλθει στο Αιγαίο που ήταν γεμάτο Βρετανικά πολεμικά και να πάει πού; Στην Τεργέστη η στην Ν. Αφρική μέσω Σουέζ;»Είναι φανερό άλλωστε θα προσθέταμε εμείς ότι ο Άγγλος υπουργός στην παραπάνω απάντηση του σε ανύποπτο χρόνο «άδειασε» άθελα του αυτόν που ήθελε να προστατέψει. Κατ' αρχάς περιγράφει έναν πρωθυπουργό ανεξάρτητου κράτους να ζητάει άδεια από ξένο κράτος ώστε η χώρα του να εφαρμόζει το Διεθνές Δίκαιο! Το δεύτερο στοιχείο της απάντησης είναι ότι προφανώς η άδεια που με μεγαλοψυχία τελικά μας προσέφερε η Γηραιά Αλβιών για την τήρηση του Διεθνούς Δικαίου δεν περιλάμβανε και την ανθράκευση και ανεφοδιασμό πολεμικών πλοίων, πόσο μάλλον αν αυτά με την παρουσία τους μπορούσαν να παρασύρουν στον πόλεμο μια ολόκληρη Αυτοκρατορία κατά της Αντάντ.
ΑΛΛΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Θεωρούμε καθαρή η εσκεμμένη παρανόηση την ερμηνεία της παραπάνω απάντησης ότι η Αγγλία είχε δώσει ξεχωριστή και ειδική εξουσιοδότηση στον Βενιζέλο για να ανθρακεύσει τα δύο πολεμικά ώστε δήθεν να ενισχυθεί ο Τουρκικός στόλος έναντι του Ρωσικού, κάτι που υποτίθεται ήθελε ο Τσόρτσιλ, ο τότε πρώτος λόρδος του Ναυαρχείου. Αυτή την παράλογη κατά εμάς ερμηνεία καταγράφουν οι αξιόλογοι ιστορικοί Δημήτρης Μιχαλόπουλος, Γ.
Βεντήρης και ο Φοίβος Γρηγοριάδης. Αν ισχύει αυτό τότε γιατί το Αγγλικό ναυαρχείο είχε διατάξει, όπως είδαμε, την απηνή καταδίωξη και βύθιση των 2 σκαφών; Γιατί πέρασε από στρατοδικείο τον Άγγλο ναύαρχο; Και αν ισχύει αυτό γιατί ο Βενιζέλος δεν έκανε την παραμικρή νύξη στην αρθρογραφία του το 1934; Γίνεται άλλωστε φανερό από την απάντηση ότι η Βρετανική εξουσιοδότηση δεν δόθηκε ειδικά για εκείνη την περίπτωση αλλά δόθηκε γενικά και φυσικά αφορούσε μόνο εμπορικά πλοία. Δεν φαίνεται να υπήρχε συνεννόηση μεταξύ Άγγλων –Βενιζέλου ειδικά για την ανθράκευση των 2 πολεμικών πλοίων.Υπάρχει και μια ομάδα Βενιζελικών ιστορικών που υποστηρίζει ότι ο Βενιζέλος έκανε την ανθράκευση εσκεμμένα για να σύρει την Τουρκία στο στρατόπεδο των ηττημένων ώστε να διαμελιστεί εδαφικά μετά το τέλος του πολέμου από την Αντάντ. Έτσι, πάντα κατά τους ιστορικούς αυτούς, διάλεξε να χαρίσει την ναυτική υπεροπλία σε ένα κράτος που προετοιμαζόταν να επιτεθεί στην Ελλάδα. Προφανώς η πιο λογική εξήγηση είναι αυτή που φαίνεται: ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν ήξερε για την εμπλοκή των 2 πολεμικών, δεν υποψιάστηκε ότι η ανθράκευση αφορούσε πολεμικά πλοία, αλλά με έναν και μόνο προσωπικό του χειρισμό άλλαξε την Ιστορία του Α΄ παγκοσμίου πολέμου...
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Η ιστορία του Εθνικού Διχασμού κατά την αρθρογραφία του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Ιωάννη Μεταξά, εκδόσεις ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ
2. Διχασμός- Μικρά Ασία , Φοίβος Γρηγοριάδης, εκδόσεις ΚΕΔΡΗΝΟΣ
3. Ελ. Βενιζέλος, εθνάρχης η εθνικός ολετήρας?, Κώστας Μπαρμπής, εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ
4. The history of the first world war, David Stevenson, Pengun editions.
5. Κωνσταντίνος, Θωμάς Βαίδης, εκδόσεις ΜΠΑΥΡΟΝ
6. Βασιλική Προδοσία (1915-1917), Παύλος Πετρίδης, εκδόσεις ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
7. Ο εθνικός Διχασμός η άλλη διάσταση, Δημήτρης Μιχαλόπουλος, εκδόσεις ΤΡΟΧΑΛΙΑ
8. Η Ελλάς και ο πόλεμος στα Βαλκάνια 1914-1918, ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ
9. Θρίαμβος – προδοσία – καταστροφή . Η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών τ. πρώτος, Γεώργιος Κωστής, εκδόσεις Δρόμων
10. Κωνσταντίνος και Βενιζέλος. Μια προσωπική μαρτυρία για τον εθνικό Διχασμό, Γεώργιος Μελάς, εκδόσεις ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ
11. Τα φοβερά ντοκουμέντα. Ο εθνικός Διχασμός, Βενιζέλος και Κωνσταντίνος, Α. Κοτζιάς, εκδόσεις ΦΥΤΡΑΚΗΣ
12. Από τον Νέστο στον Σαγγάριο, Γεώργιος Γιαννόπουλος, εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΡΩΕΚΔΟΤΙΚΗ
13. Η ιστορία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εκδόσεις ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ
14. πολύ ενημερωμένο ξενόγλωσσο σχετικό άρθρο της βικιπαιδείας
(το κείμενο αυτό το συνέθεσα στις 17 και 18 Αυγ. 07 γυρίζοντας από τις διακοπές μου στην Κω, σε δυο απρόσμενα πολύ δύσκολες ημέρες για εμένα προσωπικά. Η ενασχόληση με αυτό το κείμενο αποτέλεσε για εμένα ένα απάνεμο καταφύγιο από μια έντονη συναισθηματική φόρτιση και νιώθω ότι αυτό οφείλω να το αναφέρω.....)
Ι. Β. Δ.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου