Ο ρόλος του διαδικτύου στη πολιτική πόλωση

Το 2001, ο συνταγματολόγος Cass R. Sunstein δημοσίευσε μια εργασία του στο περιοδικό Boston Review με τίτλο: «Κάνει καλό στη δημοκρατία το διαδίκτυο; ».  Ο Sunstein είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σικάγο, και σήμερα υπηρετεί  ως επικεφαλής ειδικής υπηρεσίας του Λευκού Οίκου, με αντικείμενο τη μελέτη και σύνταξη πολιτικών  επί θεμάτων πληροφοριών και τεχνολογίας. Με την εργασία του αυτή, ο Sunstein αναρωτήθηκε αν το διαδίκτυο βλάπτει τα δημόσια πράγματα. Στα μέσα του 20ου αιώνα, οι Αμερικανοί μάθαιναν τα νέα μέσα από μερικά μεγάλα δίκτυα και τα περιοδικά μαζικής κυκλοφορίας. Οι άνθρωποι ήταν αναγκασμένοι να έρχονται σε επαφή με πολιτικές απόψεις που ήταν διαφορετικές από τις δικές τους. Πέραν αυτού, τα ΜΜΕ μοίραζαν στο αμερικανικό κοινό, μια ενιαία για όλους εμπειρία. Αν συναντούσατε κάποιον ξένο σε κάποιο κουρείο, είναι σίγουρο πως θα βρίσκατε αρκετά κοινά σημεία συζήτησης εξαιτίας των ίδιων τηλεοπτικών εκπομπών που θα είχατε παρακολουθήσει. Το ερώτημα του Sunstein ήταν αν το διαδίκτυο υπονόμευσε όλα τα παραπάνω. Τα νέα  ΜΜΕ, σημείωσε, επιτρέπουν στον επισκέπτη αναγνώστη να επιλέξει  τα θέματα που τον ενδιαφέρουν. Κάποιος δηλαδή μπορεί να επισκέπτεται μόνο εκείνες τις ιστοσελίδες που επιβεβαιώνουν τις προκαταλήψεις του. Αντί δηλαδή για την αρχαία δημόσια αγορά, καταλήγουμε σε μια πλειάδα κλειστών χώρων πληροφόρησης. Ο Sunstein ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για αυτό το ζήτημα, επειδή επί πολλά χρόνια έκανε έρευνες σχετικά με τις νοητικές μας προκαταλήψεις και ιδεοληψίες. Μας αρέσει να ακούμε στοιχεία που επιβεβαιώνουν τις εικασίες μας, και συνήθως φιλτράρουμε όλα εκείνα που έρχονται να τις αμφισβητήσουν. Πέραν αυτού, έχουμε και μια φυσική προδιάθεση να προτιμούμε τις πολωμένες απόψεις. Οι άνθρωποι τείνουν να συγχρωτίζονται με αυτούς που έχουν παρόμοιες ιδέες και απόψεις. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλο. Μέχρι να φτάσουν ακόμη και σε ακραία συμπεράσματα. Στο πρόσφατο βιβλίο του «Going to Extremes», ο Sunstein αποδεικνύει πως οι  φιλελεύθεροι δικαστές γίνονται ακόμη πιο φιλελεύθεροι όταν βρίσκονται με άλλους εξίσου φιλελεύθερους συναδέλφους τους. Το ίδιο ισχύει και για τους συντηρητικούς. Ο μεγάλος φόβος του συγγραφέα είναι μη τυχόν και το διαδίκτυο οδηγήσει σε μια γκετοποίηση ή και πόλωση του εκλογικού σώματος. Ο φόβος αυτός στηρίζεται και από αρκετές επιστημονικές μελέτες, οι οποίες ταιριάζουν με την καθημερινή μας εμπειρία. Καθημερινά συναντούμε ανθρώπους που ζουν σε «ιδεολογικά» γκέτο, αγνοώντας παντελώς την άλλη πλευρά. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες μπερδεύουν ακόμη περισσότερο το όλο ζήτημα. Οι καθηγητές Matthew Gentzkow και  Jesse M. Shapiro, αμφότεροι του πανεπιστημίου του Σικάγο, μέτρησαν τον ιδεολογικό διαχωρισμό στο ίντερνετ. Χρησιμοποίησαν την ίδια μεθοδολογία που έχει χρησιμοποιηθεί σε μελέτες φυλετικού διαχωρισμού, μελετώντας το πώς άνθρωποι διαφόρων πολιτικών χώρων κινούνται στο διαδίκτυο. Η μεθοδολογία αυτή είναι σύνθετη, αλλά μπορούμε να την περιγράψουμε με μια γεωγραφική αλληγορία. Ας σκεφτούμε την ιστοσελίδα του Fox News ως ένα μικρό χωριό. Αν την επισκεφτείτε και συναναστραφείτε με ανθρώπους που την επισκέπτονται συχνά, τότε είναι πολύ πιθανό πως θα συναναστρέφεστε με συντηρητικούς. Από την άλλη, η σελίδα της NY Times, αντιστοιχεί με το κοσμοπολίτικο Μανχάταν. Αν την επισκεφτείτε, μάλλον θα συναντήσετε φιλελεύθερους αναγνώστες. Η μελέτη των καθηγητών αφορά στους ανθρώπους που επισκέπτονται τις ιστοσελίδες, και όχι το περιεχόμενο αυτών. Σύμφωνα λοιπόν με τα συμπεράσματα της εργασίας τους, ένας που επισκέφτηκε μόνο το Fox News, θα είχε περισσότερα πάρε δώσε με συντηρητικούς, απ`ότι το 99% των συνολικών επισκεπτών ειδησεογραφικών σάϊτς του διαδικτύου. Κάποιος που επισκέφτηκε μόνο τη σελίδα της NY Times, θα είχε περισσότερη σχέση με φιλελεύθερους απ`ότι το 95% των συνολικών επισκεπτών. Το κύριο όμως εύρημα είναι πως οι περισσότεροι χρήστες του διαδικτύου, δεν παραμένουν στις ιδιαίτερες κοινότητές τους. Οι περισσότεροι περνούν πολύ ώρα επισκεπτόμενοι τα τεράστια σάϊτς με πολιτικά ανάμικτα ακροατήρια, όπως είναι το Yahoo News. Ακόμη και όταν φεύγουν από αυτά, συνήθως μεταβαίνουν σε σελίδες με κοινό που διαφέρει από τους ίδιους. Άτομα που ξοδεύουν πολύ χρόνο για παράδειγμα σε φιλελεύθερες σελίδες, είναι πιο πιθανό να μεταβούν στο foxnews.com απ`ότι οι υπόλοιποι χρήστες του δικτύου. Ακόμη και φανατικοί λευκοί ρατσιστές, ή νεοναζί, ταξιδεύουν σε διάφορες διαδικτυακές τοποθεσίες. Είναι τόσο εύκολο να μεταβεί κανείς σε διάφορες σελίδες, που οι άνθρωποι το κάνουν συνεχώς. Και μάλιστα τις περισσότερες φορές δεν ακολουθούν κάποιους συνδέσμους, αλλά φτιάχνουν τις δικές τους διαδρομές. Οι Gentzkow και  Shapiro ανακάλυψαν πως το διαδίκτυο είναι στη πραγματικότητα πιο ιδεολογικά διαφοροποιημένο από όσο ήταν οι παλαιότερες διαπροσωπικές σχέσεις. Είναι δηλαδή πιο συνηθισμένο και πιο πιθανό να ανταλλάξεις απόψεις με κάποιον πολιτικό αντίπαλο στο διαδίκτυο, απ`ότι στη γειτονιά σου. Η εργασία αυτή των επιστημόνων, αποδεικνύει πως οι χρήστες του διαδικτύου είναι κάτι σαν ιδεολογικοί Jack Kerouacs. Δεν ταμπουρώνονται μέσα στις ιδεολογικές τους φωλιές. Ταξιδεύουν παντού, ψάχνοντας για περιπέτεια, πληροφόρηση, συγκρούσεις και αφύπνιση. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι πολιτικά πολωμένοι. Διαβάζοντας το περιεχόμενο μιας σελίδας δεν σημαίνει τίποτα.  Ο κάθε επισκέπτης το επεξεργάζεται και το αφομοιώνει διαφορετικά. Μπορεί και να σημαίνει πως οι άνθρωποι συχνάζουν στην αγαπημένη τους σελίδα και μετά ταξιδεύουν αλλού ψάχνοντας για πράγματα που μισούν. Το πιο πιθανό όμως είναι πως πρόκειται για άτομα που δεν είναι ανασφαλή. Αν η εργασία των επιστημόνων είναι σωστή, τότε το διαδίκτυο δεν θα δημιουργήσει μια προστατευμένη δημόσια αρχαία αγορά, αλλά μάλλον μια πολυεπίπεδη, ελευθεριάζουσα πλατεία, τύπου Mad Max. Και όπως αποδεικνύεται από τα συμπεράσματά της, αν όντως υπάρχει αυξημένη πολιτική πόλωση (που υπάρχει), τότε αυτή σίγουρα δεν οφείλεται στο διαδίκτυο. S.A. (NY Times)

View article...